Wataha terroryzuje wsie na Mazurach. „Nie po to chowam bydło, aby wilki mogły się raczyć wołowiną”

Rolnicy żyją w strachu o swoje bydło

– Wilki pojawiły się u nas w drugiej połowie września. Kiedy są w pobliżu nasze psy, przeraźliwie głośno szczekają, wręcz wyją. Gdy pewnego razu usłyszałam ich szczekanie około godziny 20.30, wyszłam z domu, zapaliłam światło – stały na naszym pastwisku i patrzyły w naszą stronę. Wsiadłam do samochodu, objechałam okolicę no i chyba udało mi się je odstraszyć – wspomina Teresa Żuk z miejscowości Warpuny.

Rolniczka produkuje mleko. Utrzymuje 29 krów mlecznych. Jałówki mają, a właściwie miały, swobodny dostęp do pastwiska. Latem pasły się na nim także krowy produkcyjne. Gospodarstwo dostarcza mleko do zakładu SM „Mlekpol” w Mrągowie.

– Wówczas udało nam się nasze jałówki obronić. Wilki nie odpuszczały. Następnego dnia już o 20.00 zaczęły szczekać. Bałam się wyjść na podwórko. W końcu wyszłam, zamknęłam oborę i o 20.30 wróciłam do domu. Psy nie przestawały głośno ujadać. Syn powiedział: „Mamo, powinnaś wyjść i sprawdzić”, ale ja się bałam. Szczekanie psów było nie do wytrzymania. Wyszłam z domu o 21.30. Nasze jałówki były zagonione w grupę, stały przy słupie elektrycznym i drutach, mimo że zwykle stronią od urządzeń elektrycznych. Zauważyłam, że brakuje jednej, bardzo charakterystycznej jałówki, i nagle zobaczyłam, jak przy drutach powoli spaceruje wilk. Krzyknęłam do syna, że wilki atakują nasze zwierzęta. Ten się tak wystraszył, że wsiadając do samochodu, wyrwał klamkę z drzwi. Objechaliśmy teren. Syn też uruchomił ciągnik. Szukaliśmy czerwonej jałówki. Znaleźliśmy ją niedaleko obory – była zagryziona. Nie po to chowam bydło, aby wilki mogły się raczyć wołowiną. To, co z niej zostało, przyciągnęliśmy do gospodarstwa. Truchło odebrała firma utylizacyjna – opowiada Teresa Żur.

Kwestię szkód wyrządzanych przez zwierzęta chronione reguluje rozporządzenie ministra środowiska

Przewiduje, że w przypadku ich powstania należy poinformować regionalnego dyrektora ochrony środowiska. Tak też uczyniła rolniczka, która fakt zagryzienia jałówki zgłosiła do RDOŚ w Olsztynie.

Wrześniowy atak watahy wilków nie był pierwszym

Dzikie zwierzęta zażarły jedno z cieląt już w maju. Kilka dni po tamtym zdarzeniu w gospodarstwie pojawili się urzędnicy, którzy sporządzili protokół. Dyrekcja uznała, że odszkodowanie za jałówkę się nie należy. Interpretacja i rozumienie przepisów przez RDOŚ powoduje, że bardzo trudne staje się utrzymanie bydła, zwłaszcza opasowego, w rejonach, gdzie występuje duża presja ze strony wilków.

Cielę zagryzione na pastwisku Teresy Żur przez wilki w całości zostało pozbawione tkanki mięśniowej i wnętrzności. Zwierzęta pozostawiły jedyne głowę wraz z kręgosłupem i żebrami oraz żołądki i kończynę przednią pozbawioną całkowicie tkanki miękkiej. RDOŚ zauważyła, że „zjedzenie zwierzęcia w tak dużym stopniu sugeruje, że drapieżniki nie były niepokojone i mogły swobodnie żerować na ofierze przez długi czas”. Bydło w nocy miało dostęp do pastwiska, które było ogrodzone pastuchem elektrycznym i oddalone od domu mieszkalnego o około 150 m. Dyrekcja uznała, że „w momencie szkody nie była sprawowana opieka bezpośrednia nad zwierzęciem, a do zdarzenia doszło w okresie od zachodu do wschodu słońca”. Zgodnie zaś z ustawą o ochronie przyrody, odszkodowanie za szkody wyrządzone przez wilki, niedźwiedzie lub rysie w pogłowiu zwierząt gospodarskich pozostawionych od zachodu do wschodu słońca bez opieki nie przysługuje. RDOŚ wsparła się także Słownikiem języka polskiego. Ustawa bowiem nie definiuje terminu „bezpośrednia opieka. Słownik zaś jako „bezpośredni” wskazuje: „dotyczący kogoś lub czegoś wprost”, „znajdujący się bardzo blisko, niczym nieprzedzielony”. Dyrekcja wskazuje też, że „opieka” jest wyjaśniana jako „dbanie o kogoś, o coś”. Ta specyficzna, logiczna konstrukcja spowodowała określone konsekwencje.

Dlaczego wilki polują na jałówki zamiast na jelenie:

O tym, dlaczego wilki atakują zwierzęta hodowlane i coraz częściej wchodzą na tereny gospodarstw rolnych, z dr. hab. Driesem Kuijperem, prof. Instytutu Biologii Ssaków Polskiej Akademii Nauk, rozmawia Tomasz Ślęzak.

Dlaczego wilki zakradają się do gospodarstw rolnych?

– W Polsce, ale również w innych rejonach Europy, wilki powracają do ekosystemów, w których kiedyś bytowały. Człowiek doprowadził do ich eksterminacji. Populacje wilków zwiększają się dzięki temu, że znajdują się pod ścisłą ochroną. Ludzie na nowo muszą nauczyć się żyć i gospodarować z poszanowaniem ich bliskiej obecności. Szczególnie młode zwierzęta poszukują nowych terytoriów. Można je wtedy spotkać w nietypowych lokalizacjach, np. w pobliżu osiedli i gospodarstw rolnych. Problem pojawia się wtedy, kiedy zwierzęta hodowlane są łatwiejsze do upolowania niż ich naturalne ofiary w lesie. Stąd też biorą się kłopoty.

Dlaczego wilki atakują zwierzęta hodowlane?

– Wilki to zwierzęta, które wykazują cechy oportunistyczne. Przystosowują się więc do okoliczności dla doraźnych korzyści. To dlatego udają się do miejsc, w których mogą łatwo znaleźć pożywienie. Ogólnie rzecz ujmując, wilki unikają ludzi i osiedli tak bardzo, jak tylko mogą, jednak gdy w pobliżu wiosek jest dla nich łatwiejsze do zdobycia pożywienie, będą się tam udawać. Podstawę pokarmu wilków w Polsce, jak i innych rejonach Europy, stanowią ssaki kopytne. Głównymi ofiarami wilków są jelenie, dziki i sarny. Kiedy dostępna jest wystarczająca liczba odpowiednich zwierząt, wilki skupiają się na polowaniu na nie. Kiedy jednak zwierzęta hodowlane są łatwiej dostępne, zamiast na dzikiej zwierzynie wilki skupiają się na nich.

Dlaczego wilki przestały odczuwać strach przed ludźmi? Znane są przypadki wtargnięcia wilków do obiektów inwentarskich.

– Często myślimy, że kiedy widzimy wilki w pobliżu ludzkich siedzib, oznacza to, że wilki tracą strach przed ludźmi. Jednak z naukowego punktu widzenia nie ma dowodów na to, że tak się dzieje, a wręcz odwrotnie. Wilki w całej Europie unikają ludzi i ich osiedli. Młode wilki opuszczają wilcze stada swoich rodziców i eksplorują nowe obszary. Muszą sobie radzić same. Zanim stworzą watahę, częściej polują np. na łatwe do złapania bydło.

Wilki atakują zwierzęta hodowlane. Czy oznacza to, że została przez nie zredukowana populacja dzikich zwierząt?

– Wilki na ogół nie mają dużego wpływu na zmniejszenie liczby dzikich ofiar. To robią ludzie. Problem polega na tym, że polujemy za dużo. Większa liczba ataków wilków na zwierzęta gospodarskie może oznaczać dwie rzeczy. Po pierwsze, wspomnianą niewielką liczebność naturalnych dzikich ofiar. Po drugie, gdy zwierzęta gospodarskie nie są odpowiednio chronione, wilki mogą również nauczyć się je atakować. Jeśli więc chcemy zapobiec atakom na zwierzęta gospodarskie, musimy zrobić dwie rzeczy: po pierwsze, upewnić się, że jest wystarczająca liczba dostępnych dzikich ofiar, po drugie – chronić zwierzęta gospodarskie.

Jak rolnicy mogą bronić się przed atakiem wilków?

– Na szczęście istnieje bogata wiedza na temat ochrony zwierząt gospodarskich przed wilkami. Na przykład w górach, gdzie występują stada owiec, pasterze i psy pilnujące bardzo skutecznie zapobiegają atakom. Na zwykłych pastwiskach (jak na przykład w powiecie mrągowskim) ogrodzenia elektryczne mogą okazać się skuteczne. Ogrodzenie powinno mieć minimalną wysokość 120 cm i składać się z nawet trzech przewodów. Dobrze skonstruowany pastuch elektryczny może zapewnić niemal stuprocentową ochronę przed wilkami. Wykazało to kilka badań. Wilki są bardzo mądrymi zwierzętami i szybko się uczą. Kiedy w płocie pojawią się dziury lub prąd nie przepływa prawidłowo, wykorzystują okazję. Dlatego bardzo ważne jest częste sprawdzanie ogrodzeń. Jeszcze prostszą metodą jest trzymanie zwierząt w nocy w budynkach inwentarskich przy szczelnie zamkniętych drzwiach. Poza zabezpieczeniami – raz jeszcze powtórzę – konieczne jest zadbanie o odpowiednią populację dzikiej zwierzyny, która jest naturalnym pokarmem wilków. Kiedy jej nie ma, wilki nie mają wyboru i zaczną polować na bydło.

Czy wilki są zagrożeniem dla ludzi?

– Wilk nie jest niebezpiecznym zwierzęciem i zwykle boi się ludzi. Przez ostatnie 20 lat, kiedy obserwowaliśmy wzrost liczebności wilków w Polsce, nie został odnotowany ani jeden przypadek zabicia człowieka przez wilki. Zwykle, gdy usłyszą one mowę człowieka, od razu uciekają. Wilk to silne zwierzę. Jeśli poczuje się zagrożony, będzie się bronił. Może się to na przykład zdarzyć, gdy nie może uciec, a człowiek jest blisko. To nie są urocze psy i dlatego konieczne jest trzymanie się od nich z daleka. Jednocześnie powinniśmy nauczyć wilka, aby trzymał się z dala od nas. Musimy chronić nasz inwentarz, tak aby wilk wiedział, że w pobliżu nas nie ma nic do jedzenia.

Dziękuję za rozmowę.

Zabezpieczenia nie są uznawane za „bezpośrednią opiekę nad zwierzętami”

– Należy zatem uznać, że „bezpośrednią opieką” będzie dbanie o zwierzęta przez człowieka, który znajduje się bardzo blisko i może zareagować w przypadku wystąpienia zagrożenia. Używane przez większość właścicieli zwierząt gospodarskich materiały typu: ogrodzenia z siatki, drut kolczasty (nawet trzyrzędowy), pastuch elektryczny podpięty pod prąd nie mogą zostać uznane za zabezpieczenia stanowiące bezpośrednią opiekę nad zwierzętami. (…) zwierzęta (zwłaszcza w okresie nocnym) powinny być zabezpieczone przez właściciela w taki sposób, aby nie stała im się krzywda. (…) To właściciel w pierwszej kolejności sam powinien podjąć stosowne czynności zmierzające do uniknięcia szkody lub zminimalizowania jej rozmiarów. (…) odszkodowanie z tytułu szkody wyrządzonej przez wilki nie może zostać przyznane – poinformowała rolniczkę RDOŚ w Olsztynie.

W przypadku bydła mlecznego dostęp do pastwisk może stanowić tylko uzupełnienie bazy paszowej oraz wpływa na poprawę dobrostanu. Zupełnie inna jest rola wybiegów i pastwisk w utrzymaniu bydła opasowego.

Bydło zamknięte, pieniędzy z ARiMR nie będzie

– Nie mogę pozamykać mojego bydła. Jeśli bym to zrobił, musiałbym oddawać pieniądze do ARiMR. Wymagania dobrostanu powodują, że zwierzęta stale muszą mieć dostęp do pastwiska. Jest budynek, w którym znajduje się słoma, mogą się tam schronić, ale one przebywają stale na wybiegu. Nie mam też możliwości postawienia nowoczesnej bukaciarni za 1,5 mln zł. Gospodaruję tylko na 20 ha, a produkcja zwierzęca na takim areale stanowi bardzo ważne źródło przychodów – mówi Adam Woźniel.

Rolnik jest sąsiadem Teresy Żur. Jego gospodarstwo oddalone jest od niej o kilka kilometrów. Utrzymuje stado bydła opasowego. Liczy ono 54 szt., z czego 30 to mamki. Rasa limousine jeszcze nie została przez wilki zaatakowana. Jedno z cieląt ma jednak obrażenia na biodrze i kuleje. Mamki wykazują dużą troskliwość względem cieląt.

Straż nocna

– Razem z sąsiadami regularnie pilnujemy naszych stad. Powstał rodzaj straży obywatelskiej. Nasze gospodarstwa są oddalone od siebie o 1–2 km. Informujemy się na bieżąco, co dzieje się na pastwiskach. Wymieniamy informacje o tym, gdzie wilki były ostatni raz widziane. Nocne dyżury są jednak bardzo męczące. Psychicznie wykańczają. Niedawno widziałem u siebie po włączeniu reflektora sześć par oczu. Narobiłem hałasu i wygoniłem wilki – opowiada Adam Woźniel.

Rolnicy informują, że wilki chętniej decydują się na łowy wśród bydła mlecznego. Opasy są trudniejsze do upolowania. Zwierzęta są bowiem większe i silniejsze, a mamki zajadle bronią cieląt. Co gorsza, wielu hodowców bydła w tym roku zostało zmuszonych do częstszego korzystania z pastwisk i zwiększenia ich roli w bilansie żywieniowym bydła. Spowodowane to było marnymi plonami kukurydzy na kiszonkę.

Wilki wybierają łatwe cele

– Wilki roczną jałówkę zjadły mi na początku października. Ważyła 300–350 kg. Sześć nocy spaliśmy na łące i pilnowaliśmy krów. Mamy petardy, założyłem też mocny reflektor, ale on świeci tylko na 400 m. Widzieliśmy w nim kilka wilków. Jałówki są pilnowane, a mimo to nie udało nam się uchronić przed atakiem wilków. Moja jałówka prawdopodobnie nad ranem została pożarta – informuje Bogdan Wojnarowski z Bruszewa.

Hodowca posiada 40 szt. bydła mlecznego. Jest dostawcą zakładu mleczarskiego w Mrągowie. Od kiedy miał miejsce atak wilków, 10 jałówek na noc zagania do inwentarskiego budynku.

Rolnicy pilnują krów, ale kto sprawuje kontrole nad wilkami?

– Pisaliśmy do ministerstwa środowiska oraz rolnictwa. Wskazywaliśmy, że przepisy chronią wilki, które atakują nasze zwierzęta. Boimy się, gdyż uważamy, że nad wilkami nikt nie sprawuje kontroli i stwarzają one zagrożenie nie tylko dla bydła, ale i ludzi. Wnioskowaliśmy o uproszczenie przepisów dotyczących zgłaszania zdarzeń i wniosków o wypłatę odszkodowań i zwiększenie kompetencji myśliwych, którzy powinni mieć prawo do odstrzału wilków. Skoro atakują nasze zwierzęta, to w lesie musi brakować dla nich pożywienia – mówi Monika Szymańska z Bruszewa.

Rolniczka posiada niewielkie stado bydła opasowego. Zwierzęta utrzymywane są na wolnym wybiegu. Pisma do resortów wysłane były w pierwszej połowie października. Resort rolnictwa wskazał na ministerstwo środowiska jako odpowiedzialne za rozwiązanie problemu.

Tomasz Ślęzak
fot. T. Ślęzak

Więcej na ten temat

CZYM SĄ DOTACJE UNIJNE?

W ramach PROW 2014-2020 będzie realizowanych łącznie 15 działań pomocowych a środki pieniężne będą głównie skierowane do sektora rolnego. Sektor ten jest bardzo istotny z punktu widzenia zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich i wymaga większego i odpowiednio ukształtowanego wsparcia.

Głównym celem pomocy finansowej w ramach przewidzianych instrumentów będzie rozwój gospodarstw rolnych (Modernizacja gospodarstw rolnych, Restrukturyzacja małych gospodarstw rolnych, Premie dla młodych rolników, Płatności dla rolników przekazujących małe gospodarstwa rolne). Premie dla młodych rolników, które zostały przewidziane w nowym PROW mają głownie na celu ułatwienie młodym osobom rozpoczęcie samodzielnego prowadzenia działalności rolniczej w przejmowanych przez nich gospodarstwach rolnych. Najważniejszymi założeniami dla młodych rolników chcących skorzystać z dodatkowej pomocy są: nie ukończenie 40 roku życia, posiadanie odpowiednich kwalifikacji zawodowych, lub zobowiązanie się do ich zdobycia w przeciągu 3 lat od otrzymania decyzji o pomocy, bycie posiadaczem minimum 1ha użytków rolnych przed dniem złożenia wniosku o przyznanie pomocy dla młodego rolnika.

Wszystkie szczegóły dotyczące warunków jakie musi spełnić rolnik by ubiegać się o wsparcie w ramach PROW na lata 2014 – 2020 mogą odnaleźć państwo na stronach AMIRR oraz Ministerstwa Rolnictwa.

CO DAJĄ DOTACJE ?

Obecny PROW jest podobny do znanego już z lat 2007- 2013, jednak została zmieniona jego konstrukcja. W aktualnej formie występuje mniej tzw. działań i pojawiła się możliwość jednoczesnego skorzystania z różnych „poddziałań”. Łącznie zostało stworzone 25 form wsparcia, w tym kontynuacja pomocy z lat poprzednich. Warto zwrócić uwagę na zmodyfikowane wsparcie z bardzo popularnego działania „Modernizacja gospodarstw rolnych”. Obecnie wartość pomocy będzie uwarunkowana od rodzaju przewidzianych inwestycji. Na największe wsparcie mogą liczyć rolnicy stawiający na rozwój produkcji prosiąt (maksymalnie aż do 900 tys. zł). Na pozostałe inwestycje związane z produkcją zwierzęcą wsparcie wyniesie do 500 tys. zł. Wszystkie pozostałe przedsięwzięcia a także zakupy w gospodarstwie będą mogły otrzymać dofinansowanie w wysokości do 200 tys. zł.

Niezmiennie na mocne wsparcie będą mogli liczyć młodzi rolnicy, którzy oprócz większych dopłat bezpośrednich, mogą spodziewać się „premii” na start wynoszącej 100 tys. zł. Różnica w porównaniu do poprzednich programów polega na tym, że obecnie wypłata nastąpi w dwóch etapach: pierwszy – 80 proc. Drugi po zrealizowaniu inwestycji i udokumentowaniu wydatków – 20 proc.

Całkowicie nowym rozwiązaniem ujętym w PROW 2014-2020 będzie premia udzielana na restrukturyzację małych gospodarstw. Gospodarstwa takie będą mogły ubiegać się o 60 tys. zł na inwestycje w poprawę swojej dochodowości. W momencie kiedy rentowność zostanie zwiększona będą mogły korzystać z innych form wsparcia z PROW. Natomiast jeżeli właściciel małego gospodarstwa zdecyduje się na jego sprzedanie, wówczas będzie mu przysługiwać rekompensata w wysokości 120 proc. dopłat, które otrzymywałby do 2020 r.

KTO MOŻE UZYSKAĆ DOPŁATĘ ?

Dla wszystkich.

O dotację unijną może się starać każdy rolnik. Wnioski w ramach tego programu można składać od pierwszej połowy 2016 roku. Większość programów nie jest uzależniona od wykształcenia i wieku osoby wnioskującej, nie mniej jednak szczególnie premiowane są pewne określone działania rolnicze mające na celu ogólnokrajową zmianę koniunktury w danym sektorze gospodarki rolnej.

Pieniądze dla hodowców.

W nowych programach dotacji unijnych szczególną uwagę skupiono na producentach prosiąt, mleka oraz bydła. To właśnie oni mogą teraz liczyć na większe dotacje, niż pozostałe gałęzie rolnictwa.

Promocja młodzieży.

W programie PROW 2014-2020 kontynuowane jest dofinansowanie młodych rolników z tytułu „Premia dla młodego rolnika”. Ta dotacja przeznaczona jest dla młodych osób, które w momencie składania wniosku lub poprzedzających ten dzień 12 miesiącach przejęły gospodarstwo i rozpoczęły działalność rolniczą.

Wataha terroryzuje wsie na Mazurach. „Nie po to chowam bydło, aby wilki mogły się raczyć wołowiną”

Home ⁄ Wiadomości ⁄ Wataha terroryzuje wsie na Mazurach. „Nie po to chowam bydło, aby wilki mogły się raczyć wołowiną”