Warszawa, 02. 08. 2023 r.
Janusz Wojciechowski
Komisarz Unii Europejskiej ds. rolnictwa
Szanowny Panie Komisarzu
W imieniu Krajowego Związku Spółdzielni Mleczarskich – Związek Rewizyjny (KZSM), w związku z przedłużającą się krytyczną sytuacją na rynku mleka, ponawiamy wniosek z maja br. o podjęcie skutecznych prac w ramach UE, w celu uruchomienia realnych i szybkich działań w zakresie interwencji na rynku mleka UE, skupu interwencyjnego odtłuszczonego mleka w proszku i masła.
Zwracamy się o spowodowanie „urealnienia” cen interwencyjnych mleka w proszku i masła do aktualnej sytuacji kosztów produkcji mleka i wyrobów mleczarskich, w nawiązaniu do uwarunkowań rynkowych w UE i świecie, spowodowanych wojną w Ukrainie (m.in. wzrost kosztów, inflacja, osłabienie i zerwanie systemów dostaw, powstanie zagrożeń bezpieczeństwa żywnościowego UE).
Na podstawie danych z instytucji państwowych: Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi – dane ze Zintegrowanego Systemu Rolniczej Informacji Rynkowej oraz KOWR – dane za okres 17-23.07.2023 r., należy zauważyć, że skala drastycznych spadków cen skupu mleka i sprzedaży wyrobów mleczarskich nadal pogłębia się w Polsce w ciągu ostatnich tygodni:
- cena skupu mleka za czerwiec 2023 r. wynosiła 1,92 zł/I i była niższa o 15,8% od ceny sprzed roku, ponadto w porównaniu do maja br. nastąpił spadek o 7,0%;
- cena OMP – 11,04 zł/kg, spadek w ciągu roku (r/r) o 41,1% oraz o 4,0% m/m;
- cena masła w blokach – 19,65 zł/kg, spadek r/r o 39,1% oraz o 4,0% w ciągu miesiąca.
W zakresie cen na rynku UE w EUR – cena skupu mleka w Polsce z poziomu 59,4 EUR/100 kg za grudzień 2022 r. spadła do poziomu 45,6 EUR/100 kg za maj 2023 r. (w czerwcu nastąpił dalszy spadek – o 7,0%, ponadto poziom cen skupu mleka w Polsce był przy inflacji ok. 2-krotnie wyższej niż w strefie EUR).
O fakcie, że kryzys na rynku mleka następuje w skali całej UE, świadczy fakt, że podobne drastyczne spadki cen sprzedaży wyrobów wystąpiły w krajach czołowych producentów wyrobów mleczarskich w skali UE (zmiany cen rok do roku).
Ww. ceny mimo tak drastycznych spadków są powyżej cen interwencyjnych UE, lecz wynika to z faktu, że ceny interwencyjne UE są cenami w realiach gospodarczych (kosztów, inflacji) sprzed kilkunastu lat, które w ogóle nie uwzględniają zasadniczych zmian spowodowanych przez COVID-19, wojnę w Ukrainie, wzrost kosztów produkcji np.: cen paliw, gazu, energii, pasz.
Utrzymywanie się niekorzystnej sytuacji na rynku mleka w Polsce i UE (drastyczne spadki cen zbytu wyrobów przy jednoczesnej przedłużającej się tendencji wzrostu kosztów produkcji) powodują gwałtowne pogorszenie wyników ekonomiczno-finansowych działalności przetwórców oraz drastyczne spadki dochodów rolników – producentów mleka.
Skutkiem drastycznego pogorszenia dochodowości produkcji mleka będzie dalsze zmniejszanie się ilości rolników prowadzących produkcję mleka (np. w Polsce w ciągu ostatnich kilku lat liczba producentów mleka zmniejszyła się o ok. 40%).
Konsekwencją tego będzie spadek produkcji mleka w Polsce i UE – co może realnie zagrozić bezpieczeństwu żywnościowemu UE.
W sytuacji dalszych spadków cen skupu mleka – pogarszania się dochodowości produkcji mleka (relacji spadku ceny skupu do rosnących kosztów produkcji) – może nastąpić natężenie protestów rolników oraz pracowników zakładów mleczarskich, wzorem rolników protestujących w zawiązku z napływem zbóż i rzepaku z Ukrainy blokady dróg, pikiety przed instytucjami państwowymi i UE.
Dążenie do utrzymania opłacalności produkcji mleka surowego przez rolników w Polsce i UE jest obiektywną koniecznością gwarantującą utrzymanie w dłuższej perspektywie chowu i hodowli krów mlecznych – bazy surowcowej w skali produkcji mleka zabezpieczającej zapotrzebowanie konsumentów – mieszkańców Polski i UE.
Wobec powyższego, zasadny jest wniosek o spowodowanie uruchomienia interwencji na rynku mleka w skali UE.
Aby wnioskowana interwencja odniosła realny skutek na rynku mleka, powinny być wprowadzone szybkie i skuteczne działania interwencyjne na wyroby mleczne. Wobec tego wnioskujemy o ustalenie realnych cen interwencyjnych masła i OMP.
Na podstawie doświadczeń z ostatniej większej interwencji na rynku mleka w ramach UE (lata 2015–2016) należy stwierdzić, że:
- opóźnianie interwencji skutkuje większym jej zakresem niż możliwy przy wcześniejszym jej uruchomieniu,
- UE, w sytuacji opóźniania interwencji, musiała przeznaczyć większe środki na przeprowadzenie interwencji i koszty przechowywania wysokich stanów, np. OMP,
- opóźnienie interwencji przyniosło niższe efekty zmian cenowych od oczekiwanych,
- wysokie stany zapasów OMP (w ramach interwencji), bez jednoznacznych komunikatów medialnych co do zasad ich rozdysponowania, negatywnie wpływały na sytuację na rynku mleka UE i skutecznie ograniczały wzrost cen zbytu wyrobów, a w konsekwencji wzrost cen skupu mleka (dawały podstawę do potencjalnego zagrożenia wystąpienia działań spekulacyjnych).
Wobec powyższego, konsekwentnie wnioskujemy o szybkie podjęcie interwencji na rynku mleka przy zastosowaniu urealnionych cen interwencyjnych.
Jednocześnie na podstawie doświadczeń z lat ubiegłych zwracamy się o zapewnienie przeznaczenia towarów objętych interwencją na rynku mleka UE na cele pomocy dla osób dotkniętych klęską głodu oraz innych potrzebujących na obszarach środkowej i północnej Afryki oraz Bliskiego Wschodu lub na pasze.
Z poważaniem
Waldemar Broś
Prezes Zarządu