Kurs euro ogłoszony przez Europejski Bank Centralny, według którego obliczone zostały stawki płatności bezpośrednich za rok 2023, wynosi 4,6283 zł.
Dopłaty dla małych gospodarstw korzystniejsze niż podstawowe wsparcie dochodów i płatność redystrybucyjna
O PWD wnioskowało w tym roku 1 mln 41 tys. rolników, a o płatności dla małych gospodarstw około 196,6 tys., tj. zaskakująco mało. Jeśli zliczy się bowiem kwotę PWD oraz płatność redystrybucyjną, na hektar wychodzi zaledwie około 680 zł, a na 5 ha – 3400 zł, podczas gdy ryczałt dla małego gospodarstwa wyniósłby dla pięciohektarowego gospodarstwa 5205 zł. Tym bardziej że rolnicy ubiegający się o tę płatność nadal są uprawnieni do uzyskania uzupełniającej płatności podstawowej z budżetu krajowego oraz wsparcia w ramach II filaru WPR, tj. np. płatności rolno-środowiskowo-klimatycznych, ONW i ekologicznych.
Zapewne wielu rolników, którzy mają gospodarstwa większe niż 5 ha i nie prowadzą na większą skalę produkcji zwierzęcej, chciałoby uzyskać na hektar ponad 1 tys. zł dopłat bezpośrednich.
Pula na płatności bezpośrednie za 2023 r., tj. podstawowe wsparcie dochodów, płatności: redystrybucyjne, dla młodych rolników, związane z produkcją oraz płatności w ramach schematów na rzecz klimatu, środowiska i dobrostanu zwierząt oraz dla małych gospodarstw, wynosi 3,5 mld euro. Z kolei na podstawowe wsparcie dochodów – około 1,48 mld euro, co na hektar daje 108,54 euro, czyli o około 7 euro mniej, niż zakładano, kiedy nie było jeszcze w planie płatności dla małych gospodarstw.
Ostatecznie z ryczałtu skorzysta mniej rolników, niż przewidywali ustawodawcy, ale na tyle dużo, aby spowodowało to obniżkę PWD. Jeśli jednak miał być to chwyt wyborczy, to poskutkował głównie tam, gdzie i tak rządzący byli silni. Najwięcej oświadczeń złożono bowiem w województwach: podkarpackim, lubelskim, małopolskim i mazowieckim.
Jaka będzie płatność redystrybucyjna za 2023 rok?
W przypadku płatności redystrybucyjnej do pierwszych 30 ha udało się zachować planowaną kwotę wsparcia do hektara, a nawet nieznacznie ją zwiększyć – ostatecznie wyniesie ona 39,1 euro/ha, tj. około 181 zł/ ha. Podobnie stało się z płatnością dla młodych rolników, która wyniesie zgodnie z planem 60,57 euro/ha, tj. około 280 zł/ha. Warto przypomnieć, że w stosunku do poprzednich lat ta płatność nie jest ograniczona powierzchniowo.
Duże zainteresowanie dopłatamia do roślin strączkowych czy pomidorów
Zainteresowanie takimi płatnościami związanymi z produkcją, jak do: roślin strączkowych na nasiona, pomidorów, owiec i kóz, jest wyższe, niż przewidywano, dlatego stawki tych płatności dostosowano do kopert finansowych. Jak to ostatecznie wyszło, podajemy w tabeli. Z wniosków złożonych przez rolników wynika, że dopłaty do produkcji strączkowych na nasiona obejmą ponad 362 tys. ha.
Z kolei w przypadku płatności do roślin pastewnych, chmielu, truskawek, lnu, konopi włóknistych, bydła i krów zainteresowanie rolników było mniejsze, więc stawki będą na projektowanym poziomie. Do dopłat do bydła rolnicy zgłosili niewiele ponad 2,3 mln sztuk, a do krów – około 1,6 mln sztuk.
Pomimo większego zainteresowania dopłatą do buraków cukrowych (tj. do około 262 tys. ha) dopłatę utrzymano na planowanym poziomie. Wyjątkowo natomiast ze względu na utrzymującą się trudną sytuację na rynku ziemniaka skrobiowego tegoroczna stawka odpowiada wysokości stawki maksymalnej określonej w Planie Strategicznym i wyniesie 324,32 euro/ha.
Finansowana z budżetu krajowego uzupełniająca płatność obszarowa obejmuje w tym roku 9,5 mln ha, tj, o ponad 230 tys. ha mniej niż w 2022 r.
Zaliczki dopłat bezpośrednich bez dopłat do dobrostanu
Od 16 października 2023 r., czyli w najwcześniejszym możliwym terminie wynikającym z unijnych przepisów, ma się rozpocząć wypłata zaliczek. Zaliczki płatności bezpośrednich i przejściowego wsparcia krajowego będą wypłacane na poziomie 70%. Ma to być liczone w ten sposób: iloczyn 70% stawki i powierzchni gruntów albo liczby zwierząt stwierdzonych do przyznania danej płatności, albo masy surowca tytoniowego – w przypadku płatności niezwiązanej do tytoniu. W ramach płatności z II filaru zaliczki będą wypłacane tylko z tytułu ONW i to na poziomie 85%.
W przypadku płatności bezpośrednich zaliczki mają objąć:
- podstawowe wsparcie dochodów oraz płatności: redystrybucyjne, dla młodych rolników, związane z produkcją,
- płatności w ramach ekoschematów (tzw. powierzchniowych) do: obszarów z roślinami miododajnymi, rolnictwa węglowego i zarządzania składnikami odżywczymi, integrowanej produkcji roślin, biologicznej ochrony upraw, retencjonowania wody na trwałych użytkach zielonych,
- przejściowego wsparcia krajowego: uzupełniającej płatności podstawowej i płatności niezwiązanej do tytoniu.
Zaliczki mają być wypłacane także z tytułu płatności dla małych gospodarstw.
Gdyby tak było, objęłyby wszystkie rodzaje płatności bezpośrednich, z wyjątkiem płatności w ramach ekoschematu „Dobrostan zwierząt”. Tłumaczy się to brakiem możliwości przeprowadzenia kontroli administracyjnych w terminie pozwalającym na wypłatę zaliczek z tego ekoschematu. Dane potrzebne do obliczenia wysokości stawek w odniesieniu do liczby zwierząt kwalifikujących się do pomocy będą bowiem dostępne później.
Pieniądze z zaliczek mają być wypłacane systematycznie w miarę dostępności środków na ten cel. Oby tylko pracownicy Agencji, którzy pochłonięci są realizacją wypłat do zbóż czy nawozów, zdążyli na czas zweryfikować złożone wnioski o dopłaty. Zaliczki powinny być bowiem wypłacone do końca listopada.
Zaliczki z tytułu płatności bezpośrednich są w 100% refundowane z unijnego budżetu, a z tytułu płatności ONW w 63,63% po około dwóch miesiącach od wypłaty pieniędzy. Z kolei przejściowe wsparcie krajowe (uzupełniająca płatność podstawowa oraz płatność niezwiązana do tytoniu) finansowane jest w całości z budżetu krajowego.
Jak tylko pojawią się projekty rozporządzeń w sprawie stawek do ekoschematów, napiszemy również o tym.
Magdalena Szymańska