Kontrole ARiMR u rolników
Jako pierwsza sprawę sposobu informowania rolników o planowanych w ich gospodarstwach kontrolach podjęła Pomorska Izba Rolnicza, o czym pisaliśmy w artykule pt. „ARiMR ma wcześniej informować o kontrolach w gospodarstwie — stanowcze żądanie rolników”. Chodziło o zbyt późne przekazywanie wiadomości o wizycie gospodarzom.
Po rozpatrzeniu sprawy ARiMR odpowiedziała rolnikom, że to, w jaki sposób i w jakim terminie informuje ich o tym, kiedy przeprowadzi kontrolę, jest zależne od przepisów prawa, co również opisaliśmy w tekście pt. „Rolnicy żądają, aby ARiMR informowała ich o planowanych kontrolach. Co na to Agencja?”.
Kolejny postulat związany z uwagami na temat kontroli ARiMR i weterynarii w gospodarstwach rolników pojawił się podczas II Walnego Zgromadzenia Wielkopolskiej Izby Rolniczej VII kadencji i dotyczył ponownie sposobu informowania o kontrolach oraz „straszenia” rolników utratą dopłat w przypadku uniemożliwienia kontroli w gospodarstwie, o czym pisaliśmy w artykule pt. „Rolnicy apelują do ARiMR i weterynarii o powiadomienia o kontroli. „Urzędnicy straszą utratą dopłat”. Teraz do sprawy odniósł się rzecznik Agencji.
Kiedy ARiMR musi powiadomić rolnika o kontroli?
Jak wynika z odpowiedzi przesłanej przez rzecznika ARiMR, pracownicy Agencji nie naginają przepisów prawa, lecz prowadzą kontrole zgodnie z nimi. Kontrolerzy informują o inspekcjach, które zamierzają przeprowadzić w gospodarstwach wtedy, kiedy jest to konieczne, czyli wymagana jest m.in.:
- weryfikacja prowadzonej przez rolnika dokumentacji (np. rejestru zabiegów agrotechnicznych), posiadania maszyn, ustalenia specyficznych dla danej płatności wymogów (ekoschematy, działanie rolno-środowiskowo-klimatyczne, rolnictwo ekologiczne, działania o charakterze inwestycyjnym i premiowym).
Jak się okazuje, kontrola może być również przeprowadzona bez obecności rolnika, nawet jeśli został o niej wcześniej powiadomiony.
– Kontrola może zostać przeprowadzona również bez obecności rolnika, nawet w sytuacji, gdy został on o niej poinformowany – wynika to z zapisów art. 103 ust. 5 ustawy o Planie Strategicznym dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027. Dotyczy to sytuacji, gdy nie ma konieczności wizyty w siedzibie gospodarstwa, np. w celu weryfikacji dokumentacji, a zakres kontroli ogranicza się do ustaleń dotyczących powierzchni działek rolnych i weryfikacji uprawy prowadzonej na kontrolowanym obszarze – czytamy w odpowiedzi.
W przypadku gdy kontrole dotyczą WPR, nie powinny być zapowiadane.
– Zapowiedzenia dokonuje się z wyprzedzeniem ograniczonym do niezbędnego minimum i nieprzekraczającym 14 dni. Natomiast w przypadku kontroli na miejscu odnoszących się do zwierząt zapowiedzenie nie przekracza 48 godzin. Z przepisów wynika też, że kontrole na miejscu mogą zostać zapowiedziane, jeżeli nie zagraża to ich celowi i skuteczności. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa postępuje zgodnie z tymi zasadami – dodaje rzecznik.
W przypadku których kontroli jest wymagana obecność rolnika lub osoby upoważnionej?
Poniżej przedstawiamy tabelę opracowaną przez ARiMR na temat tego czy i w których dopłatach rolnik musi być obecny i jednocześnie, kiedy Agencja musi powiadomić o planowanej kontroli, a kiedy nie ma takiego obowiązku.
* Jeżeli konieczna jest weryfikacja elementów dostępnych tylko w siedzibie rolnika.
** W przypadku norm: GAEC1, GAEC2, GAEC3, GAEC4, GAEC5, GAEC6, GAEC7, GAEC8, GAEC9 obecność podmiotu kontrolowanego lub osoby przez niego upoważnionej nie jest obowiązkowa.
Źródło: ARiMR
Do czego mają prawo kontrolerzy z ARiMR?
Zgodnie z zapisami ww. aktów prawa krajowego, osoby upoważnione do wykonywania czynności kontrolnych mają prawo do:
- wstępu na grunty i do obiektów związanych z działalnością, której dotyczy pomoc albo pomoc techniczna,
- dostępu do zwierząt,
- żądania pisemnych lub ustnych informacji związanych z przedmiotem kontroli na miejscu,
- wglądu do dokumentów związanych z przedmiotem kontroli na miejscu, sporządzania z nich odpisów, wyciągów lub kopii oraz zabezpieczenia tych dokumentów,
- sporządzenia dokumentacji fotograficznej z przeprowadzonej kontroli na miejscu,
- pobierania próbek do badań,
- żądania okazania i udostępniania danych informatycznych.
Dlaczego ARiMR nie wysyła listów do rolników z informacją o kontroli?
Rolnicy w swoich apelach domagali się listownego powiadamiania o kontroli w przypadku, gdy nie jest to możliwe telefonicznie, a ponadto zaznaczali, że pracownicy Agencji zapominają o okazywaniu legitymacji. Jak wskazuje rzecznik ARiMR, droga listowna stanowi jedną z bardziej powolnych opcji informowania o kontroli, a o legitymację kontrolera rolnicy mają prawo poprosić.
– Powiadomienie ma formę informacji telefonicznej lub przekazanej bezpośrednio i odnotowuje się w Raporcie z kontroli. Powiadomienie listowne jest wykorzystywane incydentalnie, ponieważ brak jest gwarancji, że rolnik zostanie powiadomiony o kontroli w terminie, którego wymagają przepisy. […] Warto też zaznaczyć, że rolnik może poprosić kontrolerów o wylegitymowanie się – twierdzi rzecznik.
Kiedy rolnik może stracić dopłaty w wyniku kontroli ARiMR?
Jak się okazuje, informowanie rolników przez kontrolerów o tym, że w przypadku uniemożliwienia kontroli mogą oni utracić część dopłat, również jest uwarunkowane przepisami prawa. Jak czytamy na stronie ARiMR:
„Wykrycie nieprawidłowości w czasie kontroli może skutkować zmniejszeniem lub nieprzyznaniem płatności w danym roku, wieloletnimi sankcjami lub całkowitym wykluczeniem z ubiegania się o pomoc.
Uniemożliwienie przeprowadzenia czynności kontrolnych może skutkować nieprzyznaniem pomocy, odmową wypłaty płatności lub zwrotem otrzymanej pomocy”.
Oprac. Justyna Czupryniak
Źródło: ARiMR
