15 marca weszła w życie norma GAEC 2, mająca na celu ochronę torfowisk i terenów podmokłych. Na wyznaczonych gruntach ornych oraz trwałych użytkach zielonych rolnicy ubiegający się o dopłaty bezpośrednie nie będą mogli wykonywać orki, wydobywać torfu i budować nowych instalacji drenujących do odwadniania/odprowadzania wody z terenu. Powierzchnia użytkowana rolniczo, objęta normą, wynosi 400 tys. ha, z czego grunty orne stanowią 38,3 tys. ha, a TUZ-y ok. 361,6 tys. ha.
Rolnikom nie podobają się te zakazy i sposób ich wprowadzenia (rozporządzenie ukazało się na 4 dni przed rozpoczęciem kampanii składania wniosków o dopłaty bezpośrednie). Alarmują, że norma ogranicza ich swobodę korzystania z ziemi i pozbawia paszy dla zwierząt.
Ministerstwo o normie GAEC 2: małe gospodarstwa nie podlegają kontroli
Ministerstwo rolnictwa odpiera jednak te ataki. W specjalnym komunikacie wyjaśnia, że Polska jako państwo członkowskie Unii Europejskiej od 2025 r. jest zobowiązana do stosowania normy GAEC 2, czyli do ochrony torfowisk i obszarów podmokłych. Jednocześnie przypomina, że gospodarstwa o wielkości do 10 ha użytków rolnych (czyli 73 proc. gospodarstw kraju) nie podlegają kontroli i sankcjom związanym z realizacji warunkowości (zwolnienie z kontroli wprowadzono w 2024 roku jako uproszczenie Zielonego Ładu).
Ministerstwo wyjaśnia też, że znaczna część obszarów objętych normą GAEC 2 pokrywa się z obszarami chronionymi w ramach NATURA 2000, co oznacza, że już obecnie podlegają one ochronie.
Jakie ekoschematy na gruntach objętych normą GAEC 2?
Rolnicy, którzy mają w swoich gospodarstwach obszary podlegające ochronie w ramach tej normy, jeśli spełniają warunki i kryteria dostępu, mogą ubiegać się o wsparcie na tych obszarach w ramach płatności bezpośrednich, w tym m.in. o:
- ekoschemat: Retencjonowanie wody na trwałych użytkach zielonych;
- praktykę: Ekstensywne użytkowanie trwałych użytków zielonych z obsadą zwierząt w ramach ekoschematu: Rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi;
- płatności rolno-środowiskowo-klimatyczne;
- płatności dla ONW.
Możliwość zgłoszenia rozbieżności lub odwołania od decyzji
Jeżeli rolnik nie zgadza się z wyznaczonymi obszarami objętymi normą GAEC 2, może:
- do ARiMR zgłosić rozbieżność na etapie składania wniosku poprzez aplikację eWniosekPlus, lub;
- złożyć odwołanie od decyzji w sprawie przyznawanej pomocy, lub;
- wystąpić do Instytutu Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa o weryfikację wyznaczonych obszarów objętych normą GAEC 2.
ARiMR będzie weryfikować wniosek rolnika na podstawie opinii uzyskanej z IUNG-PIB.
Norma GAEC 2: jakie zakazy? Jakie tereny obejmie? [MAPA]
Do torfowisk i obszarów podmokłych objętych normą GAEC 2 zalicza się grunty orne i trwałe użytki zielone o zawartości materii organicznej wynoszącej co najmniej 40 proc. suchej masy gleby w warstwie o miąższości wynoszącej co najmniej 40 cm.
Na obszarze GAEC 2 w przypadku gruntów ornych rolnicy:
- nie mogą ich przekształcać i zaorywać, z wyłączeniem możliwości wykonania zabiegu renowacji z zastosowaniem płytkiej uprawy gleby i podsiewu nie częściej niż raz na 4 lata
- nie mogą wydobywać z nich torfu
- nie mogą budować na nich i nie mogą odnawiać rowów i instalacji drenujących do odwadniania lub odprowadzania wody z terenu
Na obszarze GAEC 2 w przypadku TUZ:
- nie zaoruje się ich, z wyłączeniem możliwości płytkiej uprawy gleby do głębokości 15 cm
- nie wydobywa się z nich torfu
- nie buduje się na nich i nie odnawia rowów i instalacji drenujących do odwadniania lub odprowadzania wody z terenu.
Rolnik może sprawdzić, czy obowiązuje go norma GAEC na stronie https://gaec2.iung.pl/
Kamila Szałaj