Już w lipcu rolnicy będą mogli ubiegać się o dotacje na „Rozwój małych gospodarstw”. Według nowego harmonogramu ARiMR, nabór rozpocznie się 25 lipca i potrwa do 22 sierpnia 2024 r. Poniżej prezentujemy najczęściej zadawane przez rolników pytania dotyczące tego wsparcia. Odpowiedzi udzieliła ARiMR w połowie maja br.
7 pytań i odpowiedzi o „Rozwój małych gospodarstw”
1. Jakie są możliwości wsparcia operacji dot. rolniczego handlu detalicznego (RHD) w ramach interwencji I. 10.5 „Rozwój małych gospodarstw”?
Zgodnie z PS WPR 2023-2027 interwencja I.10.5 służy wspieraniu rozwoju małych gospodarstw, to znaczy gospodarstw o wielkości ekonomicznej poniżej 25 tys. euro, które w wyniku realizacji operacji osiągną wzrost wartości sprzedaży wyprodukowanych lub przetworzonych produktów rolnych (Załącznik nr 1 do Traktatu o funkcjonowaniu UE – Annex). Operacje mogą dotyczyć produkcji i przygotowania do sprzedaży produktów rolnych wytwarzanych w gospodarstwie, rolniczego handlu detalicznego, sprzedaży bezpośredniej oraz dostaw bezpośrednich.
W wytycznych szczegółowych dot. I.10.5 określono, że pojęcie rolniczy handel detaliczny rozumiemy tak, jak to określono w art. 3 ust. 3 pkt 29b ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia, czyli ”29b) rolniczy handel detaliczny – handel detaliczny w rozumieniu art. 3 ust. 7 rozporządzenia nr 178/2002, polegający na:
- produkcji żywności zawierającej co najmniej jeden składnik pochodzący w całości z własnej uprawy, hodowli lub chowu podmiotu działającego na rynku spożywczym oraz
- zbywaniu żywności, o której mowa w lit. a, konsumentowi finalnemu, o którym mowa w art. 3 ust. 18 rozporządzenia nr 178/2002, lub zakładom prowadzącym handel detaliczny z przeznaczeniem dla konsumenta finalnego;”.
Rolniczy handel detaliczny stanowi pewną formę handlu detalicznego, w ramach którego możliwe jest m.in. przetwórstwo i zbywanie wytworzonej żywności. W ramach RHD możliwe jest zbywanie surowców (produktów produkcji pierwotnej) oraz żywności przetworzonej (produkty mięsne, produkty mleczne, produkty złożone, przetwory z owoców i warzyw, pieczywo) konsumentowi końcowemu oraz zakładom prowadzącym handel detaliczny z przeznaczeniem dla konsumenta finalnego.
W interwencji I.10.5 jest możliwe wsparcie operacji dotyczących rozpoczynania działalności w zakresie wprowadzania żywności (tylko produktów rolnych, czyli wymienionych w załączniku I do TFUE, niebędących produktami rybołówstwa) na rynek w ramach KŁD (RHD, sprzedaż bezpośrednia, dostawy bezpośrednie). A zatem inwestycje służące do przetwarzania i sprzedaży produktów rolnych są możliwe do realizacji w interwencji I.10.5 w ramach operacji dot. rozpoczynania działalności w zakresie wprowadzania żywności (produktów rolnych wymienionych w załączniku I do TFUE) na rynek w ramach KŁD. W przypadku ubiegania się o pomoc na ten obszar wsparcia, biznesplan może przewidywać również inwestycje dotyczące rozwoju w gospodarstwie produkcji rolnej, w tym produkcji ekologicznej, związanej z działalnością w zakresie wprowadzania produktów na rynek w ramach KŁD. W takim przypadku na inwestycje związane z rozpoczęciem działalności w zakresie wprowadzania produktów na rynek w ramach KŁD powinna być przeznaczona pomoc w wysokości co najmniej 20 tys. zł.
2. Jeśli prowadzę RHD i w ramach tego sprzedaję już produkty, to czy mogę się starać o dofinansowanie w wysokości 120 000 zł na dalszy rozwój przetwórstwa?
Nie. W I.10.5 nie wspiera się rozwoju już prowadzonej działalności w ramach RHD, sprzedaży bezpośredniej lub usług bezpośrednich. Wspiera się rozpoczynanie działalności w ramach KŁD (krótkich łańcuchów dostaw) – pomoc wynosi 120 tys. zł. Warunek dotyczący rozpoczynania działalności w zakresie wprowadzania produktów rolnych na rynek w ramach KŁD uznaje się za spełniony, jeżeli w okresie 24 miesięcy poprzedzających dzień złożenia wniosku o przyznanie pomocy rolnik nie był zarejestrowany we właściwym organie Państwowej Inspekcji Sanitarnej lub Inspekcji Weterynaryjnej w związku z rozpoczęciem działalności w ww. zakresie.
3. Proszę o doprecyzowanie kwestii związanej z krótkimi łańcuchami dostaw. Z tekstu wytycznych wynika, że preferowany (np. poprzez wyższą dotację) jest kierunek związany z krótkimi łańcuchami dostaw i sprzedażą bezpośrednią ale wydaje się, że działania związane z samym przetwórstwem są wykluczone (możliwe jest przygotowanie do sprzedaży i sama sprzedaż ale przetwarzanie na poziomie gospodarstwa już nie).
W ramach KŁD wspiera się m. in. RHD, a RHD obejmuje np. produkty przetworzone pochodzenia roślinnego. Wspiera się rozpoczynanie działalności w zakresie wprowadzania żywności (tylko produktów rolnych) na rynek – produkt rolny to produkt wymieniony w załączniku I do Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, niebędący produktem rybołówstwa.
4. Czy jest akceptowany wzrost wartości gospodarstwa poprzez zwiększenie pogłowia zwierząt lub powiększenie areału gospodarstwa? Czy musi być to wzrost poprzez sprzedaż produktów w ramach RHD?
Drugą ratę pomocy wypłaca się, jeżeli beneficjent w wyniku realizacji operacji osiągnął w roku docelowym i udokumentował wzrost wartości sprzedaży brutto produktów rolnych wytworzonych w gospodarstwie, w tym żywności w ramach KŁD, co najmniej o 30% w stosunku do ustalonego dla gospodarstwa przychodu bazowego i nie mniej niż na poziomie odpowiadającym równowartości minimalnego wynagrodzenia w roku, w którym złożono WOPP.
A zatem, jeżeli operacja dot. rozpoczynania działalności w ramach RHD wzrost powinien być osiągnięty poprzez sprzedaż produktów w ramach RHD. Jeżeli operacja dotyczy produkcji rolnej lub produkcji i przygotowania do sprzedaży produktów rolnych wytworzonych w gospodarstwie wzrost wartości sprzedaży powinien być osiągniety poprzez sprzedaż w dowolny sposób (ale udokumentowany).
Tym niemniej, zarówno w ramach Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO), jak również w ramach Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027, przewidziane są interwencje, w ramach których będzie można ubiegać się o pomoc na rozwój już prowadzonej działalności w ramach RHD.
5. Czy rolnicy prowadzący działalność gospodarczą w zakresie sprzedaży produktów rolnych mogą skorzystać z interwencji? Jakie będą limity sprzedaży z ha bo będą sytuacje że rolnik kupi z rynku hurtowego i sprzeda w detalu?
Pomoc jest dla rolników i może dotyczyć:
- produkcji rolnej lub produkcji i przygotowania do sprzedaży produktów rolnych wytworzonych w gospodarstwie metodami innymi niż ekologiczne lub
- produkcji ekologicznej lub produkcji i przygotowania do sprzedaży produktów rolnych wytworzonych w gospodarstwie metodami ekologicznymi, lub
- rozpoczynania działalności w zakresie wprowadzania żywności (tylko produktów rolnych) na rynek w ramach KŁD (RHD, sprzedaż bezpośrednia, dostawy bezpośrednie).
Wzrost wartości sprzedaży – jedno ze zobowiaząń – ma być osiągnięty ze sprzedaży produktów wytwarzanych w gospodarstwie rolnika a nie kupionych na rynku.
6. Czy jako „inwestycje budowalne” można rozumieć szklarnie, piwniczki ziemne, tunel foliowy czy pawilon handlowy?
Inwestycja budowlana to inwestycja polegająca na budowie, przebudowie budynku lub budowli w rozumieniu przepisów prawa budowlanego lub remoncie połączonym z modernizacją budynku lub budowli. Pomoc przyznaje się na operację dot. bezpośrednio obszaru wsparcia, na który przyznana jest pomoc – w tym przypadku – rozpoczynania działalności w zakresie wprowadzania żywności (tylko produktów rolnych) na rynek w ramach KŁD (RHD, sprzedaż bezpośrednia, dostawy bezpośrednie).
7. Czy budowa zadaszenia/wiaty uzasadnionej jako stragan z produktami z gospodarstwa (rodzaj sklepiku do sprzedaży produktów produkowanych m.in. w ramach KŁD może być inwestycją kwalifikowaną?
W ramach KŁD może to być inwestycją kwalifikowalną.
Nawet 120 tys. zł dotacji na rozwój małych gospodarstw
Pomoc wynosi standardowo 100 tys. zł, a w przypadku gospodarstw ekologicznych – 120 tys. zł. Podobnie jak to było w PROW, płatność ma formę ryczałtu i będzie realizowana w dwóch ratach. Najpierw otrzymuje się 80 proc. kwoty, a później resztę. W stosunku do wsparcia z PROW obecny „Rozwój małych gospodarstw” jest bardziej nastawiony na rozwój niż restrukturyzację. Co istotne, pomoc ta w okresie realizacji Planu Strategicznego może być przyznana tylko raz na osobę i gospodarstwo. W ramach tego działania wspierane są przedsięwzięcia służące prowadzeniu produkcji rolnej i przygotowaniu do sprzedaży wytwarzanych przez rolnika towarów. Co za tym idzie, dofinansowaniem mogą być objęte np. inwestycje w budynki, ich wyposażenie, ale także zakup nowych maszyn i sprzętu komputerowego.
Kamila Szałaj