Spółka Ziarno przestała być wypłacalna w 2019 r., ale formalnie upadła w 2022 r.
Upadłość firmy została ogłoszona dopiero w maju 2022 r. Wcześniej zarząd spółki starał się wdrożyć restrukturyzację, na którą nie zgodzili się wierzyciele.
Jak się później okazało, okoliczność ta była niezwykle korzystna dla poszkodowanych – dzięki Funduszowi Ochrony Rolnictwa. Ustawa regulująca jego funkcjonowanie weszła w życie w lipcu 2023 r. Wpłaty do Funduszu dokonywane są dopiero od stycznia 2024 r. Ustawodawca wspaniałomyślnie przeznaczył kwotę 50 mln zł z budżetu państwa na wypłatę pomocy dla rolników poszkodowanych przez spółki upadłe w 2022 r.
Ziarno przestało być wypłacalne w 2019 r. Gdyby proces układowy się nie odbył, a sąd od razu prawomocnie ogłosiłby upadłość, poszkodowani rolnicy nie mogliby skorzystać z Funduszu. Upadłość spółki została jednak ogłoszona 22 maja 2022 r. i KOWR zdecydował, że liczy się ta data, a nie moment faktycznej niewypłacalności. Poszkodowani przez Ziarno rolnicy otrzymali 100% rekompensaty.
Głównym kontrahentem GPR Ziarno w zakresie sprzedaży hurtowej płodów rolnych była spółka Rola
Upadłość spółki Ziarno badała Prokuratura Okręgowa w Toruniu. Śledztwo było żmudne i trwało długo. Wszystko przez znaczną liczbę poszkodowanych, którzy musieli zostać przesłuchani w toku postępowania przygotowawczego. Spółka Ziarno przed popadnięciem w kłopoty swoją wymianę handlową prowadziła niemal wyłącznie z firmą Rola z Człuchowa. Rola kupowała zboże i płaciła za nie, ale nie pełną kwotę.
– W toku śledztwa ustalono, że działalność GPR Ziarno polegała w głównej mierze na skupie i magazynowaniu płodów rolnych od okolicznych rolników w celu ich dalszej hurtowej odsprzedaży. Jednocześnie spółka prowadziła obrót nawozami sztucznymi oraz świadczyła usługi w postaci prac rolniczych i przechowywania płodów rolnych.
Głównym kontrahentem GPR Ziarno w zakresie sprzedaży hurtowej płodów rolnych była spółka Rola. Od końca 2018 r. GPR Ziarno przestała terminowo wywiązywać się ze swoich płatności wobec kontrahentów indywidualnych. Mimo to od końca 2018 r. do 31 grudnia 2019 r. przyjmowała od okolicznych dostawców – rolników w prowadzonych przez siebie skupach płody rolne, zaś część przyjmowała początkowo na przechowanie, deklarując w czasie późniejszym chęć zakupu – informuje Andrzej Kukawski, rzecznik prasowy Prokuratury Okręgowej w Toruniu.
Prokuratura uznała działania zarządu GPR Ziarno za niegospodarne
Część rolników korzystała z magazynów Ziarna, płacąc za przechowanie. W końcowym okresie jej działalności nie było pieniędzy na rozliczenie płatności bądź regulowano je częściowo lub też w postaci przekazywanych środków ochrony lub wykonywanych usług.
– Rola w ramach prowadzonych kontroli jakościowych dokonywała korekt faktur VAT zakupu płodów rolnych od GPR Ziarno z powodu rzekomych niezgodności jakościowych. W roku 2017 korekcie poddane zostało 70,1% ogółu wystawionych faktur, w latach 2018 i 2019 było to odpowiednio: 85,5% i 96,3%, co z kolei obniżyło wartość przychodu GPR Ziarno w kwocie łącznej 26 949 602,74 zł. Kierujący GPR Ziarno nie podejmowali jakichkolwiek działań mających zweryfikować raporty z opisanych kontroli jakościowych. Powyższe, jak również fakt koncentracji odbiorców swoich usług do jednego podmiotu były głównymi przyczynami pogorszenia się kondycji finansowej GPR Ziarno, a w rezultacie utraty płynności finansowej oraz zdolności płatniczych. Działania zarządu GPR Ziarno uznano za niegospodarne, co spowodowało szkodę w majątku spółki – wyjaśnia Andrzej Kukawski.
Jakie zarzuty usłyszeli członkowie zarządu spółki?
Członkom zarządu spółki Ziarno: Stefanowi K., Maciejowi A. i Januszowi P., prokurator postawił cztery zarzuty: prowadzenie ksiąg rachunkowych z naruszeniem obowiązku wynikającego z ustawy o rachunkowości, wyrządzenia spółce szkody wielkich rozmiarów – 26 949 602,74 zł, oszustwa i doprowadzenia 500 osób (fizycznych i prawnych) do niekorzystnego rozporządzenia mieniem znacznej wartości w wysokości 22 660 843,99 zł, a także przywłaszczenia powierzonych płodów rolnych znacznej wartości (574 312,41 zł) na szkodę 14 osób.
Władze Ziarna przekonywały nas, że kontrola nad firmą była powierzona jej dyrektorowi operacyjnemu, który miał odpowiadać za handel zbożem. Miał się on też odbywać bez wiedzy i udziału prezesa firmy. To dyrektor miał być odpowiedzialny za współpracę ze spółką Rola. Prokuratura postawiła zarzuty oszustwa także Bartoszowi M.
– Popełnił je na szkodę 493 osób, doprowadzając je do niekorzystnego rozporządzenia mieniem znacznej wartości w łącznej wysokości 22 444 823,11 zł oraz sprzeniewierzenia mienia wartości 159 416,27 zł, (…) na szkodę 5 osób. Podejrzani nie przyznali się do popełnienia zarzucanych im czynów. Maciej A. i Janusz P. złożyli wyjaśnienia, pozostali podejrzani skorzystali z prawa do odmowy składania wyjaśnień – informuje Andrzej Kukawski.
Kiedy pierwsza rozprawa? Nie wiadomo
Prokuratura obszerny komunikat dotyczący postępowania opublikowała w marcu 2023 r. Akt oskarżenia został wysłany do sądu 14 lutego 2023 r. Do rzecznika Sądu Okręgowego w Toruniu wysłaliśmy pytania o to, czy proces się rozpoczął, a jeśli tak, to kiedy będzie rozprawa.
– Sprawa została zarejestrowana pod sygnaturą akt: II K 28/24 i nie został wyznaczony pierwszy termin rozprawy – poinformował nas Jarosław Szymczak, asystent rzecznika Sądu Okręgowego w Toruniu. – Sygnatura akt umożliwia zdalne sprawdzenie terminu rozprawy. Można to robić poprzez stronę internetową sądu:
torun.so.gov.pl/wokanda.
Prokuratura poinformowała również, że wobec podejrzanych zastosowano środki zapobiegawcze w postaci: poręczeń majątkowych w wysokości 100 000 zł wobec Stefana K. i po 50 000 zł w stosunku do Janusza P., Macieja A. i Bartosza M., zakazu opuszczania kraju oraz zakaz kontaktowania się z określonymi osobami. Prokurator dokonał także zabezpieczeń majątkowych na nieruchomościach należących do podejrzanych poprzez ustanowienie dwóch hipotek przymusowych o łącznej wartości ponad 170 000 zł. O winie i sprawstwie oskarżonych rozstrzygnie Sąd Okręgowy w Toruniu. Grozi im kara pozbawienia wolności od roku do lat 15.
W minionym roku KOWR wypłacił środki rolnikom poszkodowanym przez spółkę Ziarno z Cichoradza. Było to możliwe dzięki Funduszowi Ochrony Rolnictwa. W 2023 r. w ramach Funduszu Ochrony Rolnictwa 297 producentów rolnych otrzymało 9,5 mln zł rekompensat z tytułu niezapłaconych faktur za towary nabyte przez spółkę Ziarno.