Ochrona ptaków to tylko pretekst?
Plan Zadań Ochronnych przez wiele lat będzie określał sposób gospodarowania na obszarze Natura 2000 Bagno Wizna. Rolnicy nie znają wszystkich skutków wprowadzenia tego projektu i obawiają się, że pod pretekstem ochrony ptaków zostaną wprowadzone regulacje, na podstawie których stracą możliwość produkcji paszy dla bydła.
Spotkanie poprowadził Michał Korniluk, reprezentujący wykonawców projektu Plan Zadań Ochronnych ptaków na Bagnie Wizna.
Czym jest Planu Zadań Ochronnych?
– Plan jest zintegrowanym dokumentem planistycznym, który ma wskazać różne działania ochronne zmierzające do ochrony docelowego stanu przedmiotów ochrony, którymi są ptaki. Planujemy roczne działania, które mają sprzyjać zachowaniu siedlisk i zasobów wodnych, z których te ptaki korzystają. Bagno Wizna to jeden z największych obszarów torfowych, które zostały zmeliorowane od ponad 40 lat i nie ma na nim prowadzonej żadnej gospodarski wodnej. Występuje tu problem suszy dla rolników, ale jest także problem suszy dla ptaków. Chcemy wprowadzić zróżnicowany sposób blokowania odpływu wody w tych obszarach. Ma to być dopasowane do potrzeb zarówno rolników, jak i ptaków – powiedział Michał Korniluk.
Sprzeciw rolników został podtrzymany
Już podczas poprzedniego spotkania zorganizowanego przez Podlaską Izbę Rolniczą, rolnicy sprzeciwiali się utrzymywaniu wody na głębokości 25 cm pod poziomem terenu oraz nie zgadzali się na wprowadzenie opóźnionych terminów koszenia. Pomimo zapewnień, że ograniczenie intensywności użytkowania łąk będzie dobrowolne, rolnicy nie kryli obaw, że tak naprawdę w praktyce nie będą mogli użytkować swoich łąk. Propozycja podniesienia poziomu wody, ich zdaniem, uniemożliwi wjazd na użytki. Michał Korniluk uważa, że obawy rolników nie są zasadne.
– Straszenie zalewaniem użytków zielonych wodą jest chybione. Ptaki, które są tutaj przedmiotem ochrony, potrzebują użytkowania łąk. Może być ono mniej lub bardziej intensywne, ale mozaika różnego typu użytkowania służy tym ptakom. Zalewanie łąk w celu utrzymywania tam wody nie jest celem ochrony gatunków łąkowych, więc my tego nie planujemy. Staramy się tylko ograniczyć odpływ wody z tego terenu – dodał Michał Korniluk.
Michał Korniluk zapowiedział wprowadzenie programu pilotażowego z budową progów wykonanych z materiałów niebudowlanych, zachęcając ministerstwo rolnictwa do finansowania tej inwestycji.
– Uważam, że pieniądze na to w żaden sposób nie powinny pochodzić z ministerstwa rolnictwa. Jeżeli takie zapotrzebowanie zgłasza obszar ochrony środowiska, to powinny znaleźć się pieniądze – powiedział obecny na spotkaniu Stefan Krajewski, wiceminister rolnictwa.
Wojciech Łuba, przewodniczący Rady Powiatowej PIR w Zambrowie, od początku tworzenia PZO zaangażowany jest w ochronę przed zalaniem łąk użytkowanych przez rolników na terenie obszaru Natura 2000 Bagno Wizna.
– Mamy dokładniejszy zarys działań, jakie będą prowadzone na terenie Bagna Wizna. Oczekujemy, że ministerstwo środowiska nada kształt PZO, a ministerstwo rolnictwa ukierunkuje PZO z korzyścią dla rolników. Na pewno rolnicy zaniepokojeni są planem utworzenia strefy ochrony, bo w niej znajdują się grunty użytkowane intensywnie. Będzie dużo sporów pomiędzy rolnikami prowadzącymi intensywną gospodarkę na użytkach zielonych, a tymi, którzy będą ją prowadzili ekstensywnie. Wcześniej rolnicy obawiali się, że chodzi o większą powierzchnię, chociaż, ich zdaniem, teren, na którym prowadzone będą działania ochronne i tak nie jest mały – powiedział Wojciech Łuba, przewodniczący Rady Powiatowej PIR w Zambrowie.
Rolnicy zakładają spółkę wodną
Wojciech Łuba jest także przewodniczącym gminnej spółki wodnej gminy Rutki, która powstała niedawno.
– Nasza spółka wodna powstała w lipcu 2023 r. Jesteśmy na etapie rejestracji. Nie mamy jeszcze ani środków, ani odpowiednich struktur. Wszystko robimy własnymi siłami. Idziemy w dobrym kierunku i niebawem odbędzie się Walne Zebranie naszej spółki, będą ustalone składki dla członków – powiedział Łuba.
Priorytetem spółki wodnej gminy Rutki są działania na terenie obszaru Natura 2000 Bagno Wizna.
– Chcemy się skupić na wspomnianym terenie, gdyż są tam największe zaniedbania w kwestii konserwacji i pielęgnacji rowów oraz urządzeń melioracyjnych. Przez 40 lat na terenie obszaru Natura 2000 Bagno Wizna nic nie było robione. Jest to potężny obszar, z dużą infrastrukturą. Dopiero uczymy się swojej działalności i nie chcemy zaczynać od prowadzenia melioracji na terenie całej gminy tylko od tego najbardziej zaniedbanego terenu, mającego powierzchnię 7 tys. ha – powiedział Wojciech Łuba.
Deklaracje członkowskie w gminnej spółce wodnej Rutki podpisało do tej pory około 100 rolników. Podczas spotkania Wojciech Łuba zachęcał kolejnych gospodarzy do przystąpienia do tej spółki.
– Uważam, że spółka wodna na terenie obszaru Natura 2000 Bagno Wizna jest bardzo potrzebna. Jest to jedyny podmiot, który może na tym terenie zarządzać wodą i dokonywać jakichkolwiek czynności na rowach melioracyjnych. Każdy rolnik indywidualnie musi występować o pozwolenie na prowadzenie prac konserwatorskich. Jako spółka możemy wykonywać je tylko na zgłoszenie. To ustaliliśmy już z Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Białymstoku. Potrzebne są nam tylko pieniądze i będziemy działać – zapewnił Wojciech Łuba.
Spotkanie zorganizowała RDOŚ w Białymstoku wraz z wykonawcą planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Bagno Wizna tj. konsorcjum: Lider Fundacja Natura International Polska oraz Stowarzyszenie Towarzystwo Przyrodnicze Dubelt.
Józef Nuckowski
fot. J. Nuckowski