Z harmonogramu planowanych przez ARiMR wniosków w ramach PS dla WPR 2023–2027 wynika, że nabór wniosków na „Inwestycje przyczyniające się do ochrony środowiska i klimatu” wystartuje 23 października i potrwa do 20 listopada.
O jakie konkretnie inwestycje chodzi?
Inwestycje są podzielone na pięć grup – w zależności od tego, czemu służą. Pierwsza obejmuje inwestycje, które przyczyniają się do ograniczenia zużycia środków ochrony roślin lub nawozów. Należą do nich przygotowanie miejsc do mycia opryskiwaczy lub utylizowania resztek cieczy użytkowej oraz zakup nowych maszyn lub urządzeń, m.in. do:
-
precyzyjnego i redukującego zużycie stosowania środków ochrony roślin (np. opryskiwacze sensorowe albo recyrkulacyjne),
-
niskoemisyjnej aplikacji nawozów (np. doglebowa aplikacja, aplikacja nawozów z wykorzystaniem rozwiązań cyfrowych),
-
mechanicznej lub biologicznej walki z chwastami lub szkodnikami (np. pielniki, urządzenia do mechanicznego niszczenia szkodników).
W drugiej grupie umieszczono inwestycje służące ograniczeniu emisji zanieczyszczeń, w tym gazów cieplarnianych i odorów, za pomocą:
- wyposażenia gospodarstw w płyty, zbiorniki lub urządzenia do przechowywania nawozów naturalnych lub kiszonek,
- zakup lub montaż systemów oczyszczania powietrza z budynków inwentarskich,
- niskoemisyjne utrzymanie zwierząt gospodarskich, z wyłączeniem bydła i świń (np. systemy zarządzania stadem, roboty do czyszczenia podłóg).
Warto zwrócić uwagę, że po wsparcie na budowę płyt i zbiorników nie mogą sięgać rolnicy, którzy nie spełniają norm dotyczących przechowywania nawozów naturalnych zawartych w Programie azotanowym. Potrzeba realizacji tej inwestycji musi wynikać z planowanego zwiększenia skali produkcji lub zmiany systemu utrzymania zwierząt.
Inwestycje z grupy trzeciej są skoncentrowane na poprawie gospodarowania wodą. Obejmują one:
- budowę, zakup lub instalację elementów infrastruktury technicznej niezbędnych do pozyskiwania, magazynowania w zamkniętych zbiornikach wody deszczowej oraz jej zagospodarowania,
- budowę lub zakup instalacji do powtórnego obiegu wody lub oszczędnego gospodarowania wodą.
W grupie czwartej znalazły się inwestycje, które prowadzą do zwiększenia sekwestracji oraz bioróżnorodności gleby przez właściwe użytkowanie gruntami. Należą do nich:
- zakup nowych maszyn lub urządzeń do uprawy gleby pasowej lub bezorkowej – bezpłużnej (np. agregat do uprawy pasowej, gruber, kultywator dłutowy),
- zakup nowych maszyn lub urządzeń do ochrony gleby (np. ściółkowania, siewniki do poplonów),
- zakup nowych maszyn lub urządzeń przeznaczonych do utrzymania zadrzewień śródpolnych, systemów rolno-leśnych oraz trwałych użytków zielonych, w tym służących do uprawy, pielęgnacji lub zbioru biomasy z trwałych użytków zielonych.
Grupa piąta obejmuje inwestycje, które służą przystosowywaniu się do zmian klimatu oraz ograniczenie oddziaływania niekorzystnych warunków pogodowych. Znajdują się tutaj budowa lub zakup elementów infrastruktury technicznej, takich jak siatki przeciwgradowe i systemy wspomagania decyzji. W tej grupie inwestycji umieszczono także wodopoje dla zwierząt oraz instalacje poprawiające wentylację lub obniżające temperaturę w budynkach inwentarskich. Obie inwestycje nie dotyczą jednak bydła i świń.
Wysokie dofinansowanie
Wysokość dofinansowania wynosi 65% lub – gdy wystąpi o nie grupa rolników – 80%. W przypadku zbiorników na gnojówkę i gnojowicę oraz płyt obornikowych jest ono liczone w stosunku do iloczynu kosztów jednostkowych składających się na tę inwestycję. Natomiast w odniesieniu do pozostałych inwestycji dofinansowanie odnosi się do kosztów kwalifikowalnych. W obu sytuacjach koszty ogólne stanowić mogą maksymalnie 10% wszystkich kosztów.
Warto zwrócić uwagę, że jeśli o pomoc zdecyduje się wystąpić grupa rolników, pomoc przyznaje się każdemu rolnikowi z grupy w wysokości uzasadnionej zakresem prac wykonywanych przez każdego z nich. Każdemu z rolników może być przyznane wsparcie w wysokości do 200 tys. zł. Dofinansowanie będzie liczone nie do wspólnie wnioskowanej kwoty, ale oddzielnie dla każdego rolnika. Zakupiony sprzęt będzie jednak stanowił współwłasność, w której zostaną uwzględnione zasoby i potrzeby każdego gospodarstwa. Żeby uniknąć ewentualnych sporów w przyszłości, warto dobrać gospodarstwa o podobnym potencjale.
Klasyfikacja punktowa
O tym, czy wniosek zakwalifikuje się do pomocy, zadecyduje liczba uzyskanych punktów. Trzeba ich otrzymać minimum 6. Jeżeli działanie będzie cieszyło się dużym zainteresowaniem, to minimum może jednak nie wystarczyć, aby znaleźć się na liście otrzymujących pomoc. Na ten nabór przewidziano pulę w wysokości 942,97 mln zł.
Gdyby wszyscy rolnicy wnioskowali o maksymalną kwotę wsparcia, a pula nie byłaby zwiększona, pieniędzy wystarczyłoby na 4714 wniosków. Tymczasem jeśli o wsparcie wystąpi grupa rolników, ich wniosek otrzyma już na starcie 6 punktów. Warto więc bardzo rozważnie podejść do kryteriów punktacji. Pozostałe punkty są przyznawane w siedmiu kategoriach.
W kategorii „Skala i rodzaj produkcji” punktowane są:
-
chów i hodowla zwierząt:
- > 5 DJP i ≤ 60 DJP – przyznaje się 2 punkty,
- > 60 DJP i ≤ 210 DJP – przyznaje się 4 punkty,
- > 210 DJP – przyznaje się 3 punkty;
- powierzchnia upraw ogrodniczych:
- > 0,2 ha i ≤ 5 ha – przyznaje się 2 punkty,
- > 5 ha i ≤ 15 ha – przyznaje się 4 punkty,
- > 15 ha – przyznaje się 6 punktów.
Ustalając wielkość produkcji, bierze się pod uwagę stan średnioroczny zwierząt w przeliczeniu na DJP oraz uprawy w plonie głównym w 2024 r.
Cyfryzacja i lepsze wykorzystanie nawozów
W kategorii „Zastosowanie rozwiązań cyfrowych” można otrzymać 2 punkty, jeżeli inwestycje dotyczą rozwiązań cyfrowych do wspomagania planowania nawożenia, precyzyjnej ochrony roślin, innych prac polowych lub zarządzania zasobami gospodarstwa. Są to np. programy wspomagające takie czynności, drony, urządzenia do oznaczania zaopatrzenia roślin w azot (ręczne i mobilne), rozsiewacze przystosowane do zmiennej aplikacji nawozów mineralnych z wykorzystaniem cyfrowych map pola i sygnału GPS, rolnicze stacje meteo wraz z oprogramowaniem i czujnikami pomiarowymi.
W przypadku niektórych rozwiązań cyfrowych punkty są przyznawane tylko wtedy, gdy te rozwiązania są niezbędne do prawidłowej obsługi zakupionych w ramach wsparcia maszyn lub urządzeń.
Jeżeli planowane inwestycje przyczynią się do poprawy efektywności wykorzystania nawozów mineralnych, organicznych, naturalnych lub produktów pofermentacyjnych, wniosek otrzyma 4 punkty w kategorii „Poprawa efektywności wykorzystania nawozów”. Trzeba jednak wziąć pod uwagę, że inwestycję polegającą na wyposażeniu gospodarstwa w maszyny lub urządzenia do aplikacji nawozów naturalnych lub produktów pofermentacyjnych może zaplanować tylko rolnik, który je wytwarza.
Mniejsze zużycie środków ochrony roślin
Punkty można zdobyć także w kategorii „Zmniejszenie zużycia lub poprawa efektywności wykorzystania środków ochrony roślin”. To się uda, jeśli rolnik zaplanuje zakup maszyn lub urządzeń do niechemicznej (6 punktów) albo chemicznej (4 punkty) ochrony roślin. Natomiast jeśli w biznesplanie znajdą się obie inwestycje, będą uwzględnione punkty tej wyżej ocenionej.
Wśród punktowanych urządzeń do niechemicznej ochrony znalazły się m.in. chwastowniki, aeratory polowe i łąkowe, pielniki, rządzenia do mechanicznego niszczenia szkodników w uprawach, maszyny do elektrycznego pielenia i desykacji upraw. Natomiast na liście ocenianych urządzeń do chemicznej ochrony znalazły się m.in.: opryskiwacze zaliczane do klasy 75-procentowej redukcji znoszenia, opryskiwacze polowe z belką PSP, opryskiwacze z głowicami dwuczynnikowymi, zaprawiarki do nasion i bulw.
Woda i zatrzymanie węgla w glebie
Punktowana jest także „Poprawa gospodarowania wodą”. W tej kategorii można otrzymać 4 punkty, jeśli zakupi się zamknięty naziemny lub podziemny zbiornik do retencji wody, instalację do pozyskiwania i zagospodarowania wody deszczowej, system odzysku wody z mycia urządzeń udojowych albo system lub urządzenie do ponownego wykorzystania, filtrowania lub uzdatniania wody. Wystarczy zakup jednego z wymienionych urządzeń.
Punkty przyznawane są również w kategorii „Poprawa sekwestracji węgla lub bioróżnorodności gleby”. Ta kategoria wyceniona jest aż na 6 punktów. Można je zdobyć, jeżeli we wniosku znajdzie się zakup co najmniej jednego urządzenia, takiego jak np.: narzędzia i maszyny do głębokiej uprawy bezorkowej, agregat do siewu bezpośredniego, brony talerzowe do wymieszania obornika z glebą, wał posiewny, siewniki do poplonu i trawy, mulczery, pługi łąkowe, glebogryzarki, wały i włóki łąkowe, kosiarki, maszyny do obróbki skoszonej zielonki, prasoowijarki, przyczepy zbierające, platformy do bel, maszyny i narzędzia do ugniatania oraz formowania zielonki w silosie lub na pryzmie.
Rolnicy, którzy mają co najmniej jedną działkę ewidencyjną położoną na obszarze Natura 2000, mogą otrzymać za tę kategorię 1 punkt. Jeśli wniosek składa grupa rolników, każdy z rolników powinien spełniać to kryterium.
Konieczne szkolenie dla rolników
W naborach z Planu Strategicznego dla WPR modne stało się uzależnienie wypłaty wsparcia od odbycia szkolenia. I tym razem nie jest inaczej. Wnioskujący, którzy na etapie składania wniosku nie wykażą, że odbyli szkolenie z zakresu „Zrównoważonego gospodarowania zasobami naturalnymi, takimi jak woda, gleba, powietrze, klimat” przeprowadzonego przez wojewódzkie ośrodki doradztwa rolniczego, muszą zobowiązać się do jego odbycia.
Magdalena Szymańska
fot. Przemysław Staniszewski